Het is belangrijk dat ouderen voldoende voedingsstoffen binnenkrijgen om een val te voorkomen. Maar waar moet je als mantelzorger op letten? Waarom zijn voldoende voedingsstoffen belangrijk en hoe weet je of iemand ook echt voldoende binnenkrijgt?
Eiwitten, calcium, vitamine D, voedingsvezel en vocht. Het zijn allemaal belangrijke voedingsstoffen die ouderen nodig hebben om bijvoorbeeld ondervoeding te voorkomen. Belangrijk dus om als mantelzorger te weten waar je precies op moet letten.
Voldoende voedingsstoffen
Als je ouder bent eet je sowieso minder dan jong volwassenen. Mensen die mantelzorg nodig hebben zijn in veel gevallen kwetsbaar. Ze hebben wellicht last van onbedoeld gewichtsverlies, of ze zijn ziek en herstellende. Ouderen mogen dan wel minder calorieën nodig hebben, het is daardoor extra belangrijk om ervoor te zorgen dat ze voldoende voedingsstoffen binnenkrijgen. Denk hierbij aan vitaminen, mineralen en eiwitten. Producten die veel calorieën bevatten maar weinig voedingsstoffen, zoals frisdrank, alcohol en snacks, kun je dus beter vermijden.
Onbedoeld gewichtsverlies
Zodra ouderen onbedoeld gewicht verliezen, kan dit te maken hebben met een of meerdere van de volgende oorzaken:
- ziekte
- weinig eetlust
- achteruitgang van de geur- en smaakbeleving
- afname van dorstgevoel
- door kauw- en slikproblemen
Maar waarom is het zo belangrijk dat ouderen voldoende voedingsstoffen binnenkrijgen? Is het niet veel fijner om gewoon te kunnen genieten van waar ze zin in hebben? Als ouderen lijden aan een te kort aan energie en voedingsstoffen, door bijvoorbeeld gewichtsverlies, begint het lichaam reservevoorraden in vet- en spierweefsel op te gebruiken. Vooral de afbraak van spieren hierbij heeft nadelige gevolgen. Dagelijkse activiteiten kunnen hierdoor opeens een stuk lastiger worden en de kans op een nare val neemt toe. Andere gevolgen zijn:
- vlugger moe voelen
- minder zin hebben om te eten
- sneller en ernstiger ziek worden
- langer nodig hebben om te herstellen na ziekte
- moeilijkere wondgenezing
Let dus, als mantelzorger, op de voor de hand liggende signalen: zit de kleding losser, eet iemand te weinig. Neem contact op met de huisarts als iemand meer dan 3 kilo in één maand afvalt, of meer dan 6 kilo in een half jaar.
Spieren en eiwit
Sarcopenie heet het verlies van spieren. De afbraak gaat dan sneller dan de opbouw. Ouder worden is de belangrijkste oorzaak. Maar niet alleen ouder worden, ook minder bewegen of ziekte kan een oorzaak zijn. Wist je dat het proces van sarcopenie al start rond je 30ste levensjaar? Het gaat weliswaar niet snel, maar toch is die afname na tientallen jaren goed merkbaar. Na je 70ste verjaardag kan dit talloze problemen opleveren. Traplopen wordt moeilijker, opstaan uit een stoel wordt lastig en een val is opeens niet heel vreemd meer. Hoewel je niet kunt voorkomen dat je spiermassa afneemt, kun je wel zorgen dat het proces wordt vertraagd. Voldoende bewegen en eiwitten eten zijn hierbij belangrijk. Eiwit zit vooral in melk(producten), vis, vlees, eieren en vleesvervangers, zoals peulvruchten, noten en tofu.
Botontkalking
Als botten sneller worden afgebroken dan dat ze zich opbouwen, spreek je over botontkalking. Botten worden hierdoor steeds minder sterk. Als op een gegeven moment de botten zo zwak zijn dat ze bij het minste of geringste al breken, spreek je over osteoporose. Vooral bij vrouwen komt botontkalking voor na de overgang. Mannen hebben er ook wel last van op latere leeftijd, maar toch nog steeds een stuk minder dan vrouwen.
Een goede zorg voor de botten houdt in:
- Voldoende calcium. Calcium is dé bouwstof voor botten. Het zit in melkproducten en kaas. Ook zit het een beetje in groente, noten en peulvruchten. Drinkt degene voor wie je zorgt geen melk? Sojadrink met toegevoegd calcium en vitamine B12 is een goed alternatief.
- Extra vitamine D voor ouderen vanaf 70 jaar is heel belangrijk. Dit kan met een supplement van zo’n 20 microgram per dag. Vitamine D zorgt ervoor dat calcium beter wordt opgenomen door de botten. Zonlicht is ook een belangrijke bron van vitamine D. Het lichaam kan onder invloed van zonlicht in de huid vitamine D zelf aanmaken. Het zit ook in producten zoals vette vis, en met wat lagere gehaltes in vlees en eieren. Ook wordt vitamine D toegevoegd aan etenswaren zoals halvarine, margarine en bak- en braadproducten.
- Voldoende bewegen. Beweging en belasting van de botten zorgt voor sterk botweefsel.
Bewegen
Het moet wel kunnen, maar bewegen is heel belangrijk. Het verlaagt het risico op botbreuken en is goed voor meer spierkracht. Ook wordt aangenomen dat voldoende beweging op latere leeftijd hand in hand gaat met een lagere kans op cognitieve achteruitgang, dementie en de ziekte van Alzheimer. Het kan natuurlijk zijn dat iemand helemaal niet meer of nauwelijks in staat is om te bewegen. Belangrijk is dan om zoveel mogelijk te proberen stil zitten te voorkomen. Wandelen door het huis, de trap op en af, of een rondje lopen door de buurt. Iets is beter dan helemaal niets.
Wat is nog meer belangrijk?
De stoelgang is voor veel ouderen problematisch. Het is dan ook belangrijk om voldoende vezels te blijven eten. Denk hierbij aan groente, fruit en volkorenproducten. Daarbij is voldoende water drinken dan ook wel een must. Niet alleen voor de stoelgang is water drinken belangrijk, ook voor een goede nierfunctie is het essentieel. Die nierfunctie kan ook sterk beïnvloed worden door de hoeveelheid zout die wordt geconsumeerd. Veel zout kan de nieren beschadigen, maar kan ook de bloeddruk verhogen, wat weer voor een verhoogde kans op hart- en vaatziekten kan zorgen. Heeft degene voor wie je zorgt een ziekte of aandoening? Hiervoor kan een aangepast advies gelden. Informeer daarom altijd bij de huisarts waar je rekening mee moet houden. Als je denkt dat je naaste te zwaar is, overleg dan ook met de huisarts over wat je het beste kunt doen.
Bron: Voedingscentrum
