Dinsdag 8 mei organiseerde de GGD Amsterdam, samen met de Hulpdienst Buitenveldert, in het Huis van de Wijk Buitenveldert een interactieve themamiddag over valpreventie. Een middag speciaal voor cliënten en vrijwilligers van de hulpdienst. Een heel gezellige, maar vooral informatieve middag onder het genot van een hapje en drankje. Aanwezig waren professionals, zoals ergotherapeuten, fysiotherapeuten en een rollatorspecialist. Zij konden ouderen én vrijwilligers adviseren. Uiteraard waren wij er als organisator ook en spraken wij met enkele ouderen, professionals en ergotherapiestudenten, én natuurlijk ook met een coördinator van de hulpdienst.
Mevrouw Keune, cliënt
Als eerste spraken wij mevrouw Keune (79). Zij is twee keer gevallen met de fiets, maar de laatste keer was gelukkig alweer negen jaar geleden. Toch weet ze het nog goed, want ze lag onder de fiets en kon zo niet meer opstaan. Gelukkig stopten meerdere auto’s en werd zij door één van de automobilisten direct overeind geholpen. Ze hield er enkel een schaafwond aan haar knie aan over die ze zelf met een middeltje van de drogist kon behandelen. Mevrouw Keune fietst tot op de dag van vandaag nog steeds, maar door de ouderdom is het wel minder geworden. Om fit te blijven en zo ook vallen te voorkomen doet zij elke week een uur gym bij Fysiotherapie Medisch Punt. Hier krijgt zij evenwichtsoefeningen en leert zij bijvoorbeeld achteruitlopen. Soms wankelt ze daarbij wel eens, maar dat vindt ze juist goed omdat ze zo leert waar ze op moet letten. Tegen bijbetaling maakt mevrouw Keune ook enkele keren per week gebruik van de sportruimte waar zij zelf oefeningen doet met de hometrainer en gewichten. Ook let mevrouw Keune goed op haar voeding om fit te blijven. Ze eet veel verse groenten en fruit en zorgt dat ze voldoende eiwitten binnenkrijgt uit bijvoorbeeld melk en vlees. Mevrouw Keune is nog zo fit, dat ze nog geen rollator nodig heeft. Toch heeft zij op deze themamiddag heel bruikbare tips meegekregen over rollators en hoe je daarmee om moet gaan. Want zoals ze zelf zegt: “Ik kan er morgen misschien wel ineens één nodig hebben!”
Mevrouw Lida Muller, cliënt
Mevrouw Muller is maar liefst 90 jaar en een schoolvoorbeeld dat je ook op hoge leeftijd nog heel fit kan zijn. Ze is namelijk nog maar één keer gevallen. Ze doet er dan ook zelf alles aan om mobiel en zelfstandig te blijven. Mevrouw Muller zegt zelf nog heel stabiel te zijn, hoewel ze nu wel merkt dat het iets minder wordt. Al valt dit voor haar leeftijd nog reuze mee. Hoe komt het dat mevrouw Muller op haar leeftijd nog zo goed ter been is? Om te beginnen blijft ze na het opstaan altijd heel even staan voordat ze een stap zet. Heel slim, want zo is de kans om voorover te vallen veel kleiner. Dat is echter nog niet alles. Elke dag loopt ze naar eigen zeggen nog hele einden en ze doet wekelijks aan zwemmen en aquafitness in het diepe bad. Ook in huis doet ze bijna alles nog zelf, ze heeft maar één keer in de twee weken een hulp. Zelfs het bed verschonen doet ze zelf én ze kookt nog steeds elke dag. Die ene keer dat ze is gevallen, was in huis en eigenlijk maar een stom ongelukje. Ze liet een pilletje vallen dat onder de bank terecht kwam. Even vooroverbukken om te kijken en boem, daar lag ze tussen bank en salontafel. Op dat moment dacht ze dat ze best nog wel omhoog kon komen, maar dat viel tegen. Door twee nieuwe knieën waarvan er één nog niet helemaal goed was, lukte het eerst niet. Gelukkig is het haar uiteindelijk wel gelukt, maar ze heeft wel direct actie ondernomen en een persoonsalarm genomen. Ze raadt iedereen die wat onzekerder op de been of al eens gevallen is aan om zo’n alarm te nemen. Maar haar beste advies voor lotgenoten: “Niet bij de pakken neerzitten maar doorgaan, doorgaan, doorgaan!”
Sophie Hartel, ergotherapeut (ergotherapie Hartel, Amsterdam Zuid)
Sophie werkt veel met cliënten die gevallen zijn, vaak met een heupfractuur als gevolg. Meestal zijn die valpartijen gewoon thuis en weten de mensen niet altijd wat er nou precies gebeurd is. Wel de plek waar zij vielen, maar niet wat de oorzaak was. Veel cliënten komen bij haar terecht via een verwijzing van de huisarts met de vraag of zij wil beoordelen of de thuissituatie wel veilig genoeg is. Sophie bezoekt cliënten dan thuis om kennis te maken en uit te leggen wat ergotherapie inhoudt, omdat dit voor veel mensen nog vrij onbekend is. Samen met de cliënt kijkt zij waar de beperkingen liggen in het dagelijks functioneren en nemen ze een gemiddelde dag door van begin tot eind. Bijvoorbeeld hoe het opstaan gaat of hoe het wassen en aankleden gaat. Is er iemand die daarbij helpt? Als iets problemen geeft, kijkt Sophie of er oplossingen voor zijn zodat iemand alles nog zo lang mogelijk zelf kan blijven doen.
Sophie vertelt enthousiast over een succesverhaal, een mevrouw met verzameldwang die aan haar heup geopereerd moest worden. Het huis lag helemaal vol met kranten en tijdschriften en er was geen ruimte meer over waardoor het gevaar om te vallen heel groot was. Sophie: “Bij haar hebben we kunnen regelen dat de woning weer toegankelijk was. Dat er beugels geplaatst werden in de woning, kleedjes weggehaald, een bedsteun geplaatst, de douche aangepast. Alles was zo aangepast dat wanneer mevrouw aan haar heup werd geopereerd, ze thuis kon revalideren ondanks de verzameldwang en de hoeveelheid spullen in huis. Trots dat dat gelukt is!”
Nilke Duinkerken, ergotherapeut (Ergo Dichtbij, Amsterdam Noord)
Nilke werkt voornamelijk met ouderen en ook werkt ze al een tijdje samen met de GGD rond valpreventie. Zelf heeft zij ook dergelijke bijeenkomsten samen met de GGD in Noord georganiseerd. Net als Sophie, ziet ook Nilke veel cliënten die thuis vallen tijdens gewone dagelijkse activiteiten, maar ook mensen die buiten en tijdens het fietsen vallen. Vaak zijn het momenten van net even niet alert zijn of bijvoorbeeld ’s nachts in het donker naar de wc gaan. Nilke: “Wat ik veel meemaak is dat mensen een beetje bang zijn na een val en dan niet meer de straat op durven. Zo ben ik nu bijvoorbeeld met een mevrouw aan het oefenen om weer buiten te lopen en zij ervaart nu dat het eigenlijk best wel kan. Met een paar goede tips denk ik dat ze straks zelf ook weer alleen een blokje om gaat lopen. Ik vind het echt een succes wanneer iemand weer de deur uitgaat.” Ook zorgt Nilke voor de juiste aanpassingen in huis bij cliënten. In Noord werkt zij veel met cliënten die weinig geld hebben, maar daar heeft zij oplossingen voor. Ze werkt dan zoveel mogelijk met vrijwilligers samen. Bijvoorbeeld via een burennetwerk, waar dan weer iemand bij aangesloten is die een beugeltje kan plaatsen zodat een cliënt weer veilig kan douchen.
Nilke is een groot voorstander van deze themabijeenkomsten over valpreventie. “Voor mensen die hier komen is dit de eerste stap om hen alert te maken op het feit dat het goed is om zelf na te denken over vallen. En wat ik ook goed vind, is dat de rollator even gekeurd en gerepareerd wordt om weer veilig te kunnen lopen.” Ze vindt het ook heel goed dat ergotherapeuten zich bij dit soort themabijeenkomsten aansluiten zodat mensen om advies kunnen vragen, bijvoorbeeld als iemand moeite heeft met een broek aantrekken. Nilke heeft dan ook nog steeds cliënten in behandeling die zij op een themamiddag heeft ontmoet. Verder vindt zij het fijn dat zij zo mensen ontmoet met wie zij kan samenwerken, zoals fysiotherapeuten of medewerkers van een ‘Huis van de Wijk’. Na middagen als deze heeft Nilke intensiever contact met ouderenadviseurs en fysiotherapeuten. “Het is alleen maar beter als je samen dingen doet!”
Trisha (24) en Samanta (29), ergotherapiestudenten
Trisha en Samanta doen vanuit hun opleiding een praktijkproject wat aansluit op het valpreventieproject van de GGD. Als ergotherapiestudenten waren zij op deze themamiddag aanwezig om te ondersteunen maar ook om er zelf van te leren. Samen met hun medestudent Jesper Koen hebben zij een rollatorparcours uitgezet. Hier kon men met de rollator oefenen, zoals een stoepje op en af, obstakels op de weg en boodschappen doen. Trisha: “Deze bijeenkomst is heel nuttig voor ouderen zodat ze weten wat ze moeten doen op het moment dat ze gevallen zijn en waar ze naartoe kunnen. Maar ook voor de vrijwilligers. Het is vooral ook belangrijk omdat ouderen nu langer thuis moeten wonen.” Haar medestudente Samanta beaamt dit en vult aan: “Ik heb hier ook van geleerd als ergotherapeut in opleiding. Dit is ook onze doelgroep omdat wij ons met valpreventie bezig houden. Dus ik leer hier iets van voor in de toekomst als ik als ergotherapeut ga werken. Zoals dat je juist op dit soort bijeenkomsten als ergotherapeut een bijdrage kan leveren, of door bijvoorbeeld activiteiten te organiseren. Omdat we nog in opleiding zijn, is alles wat we nu over ergotherapie leren sowieso nieuw en extra. En dat is superinteressant omdat dit ons een breder beeld van het beroep geeft!”
Pauline Mulder-Koeleman en Marianne Versteeg, coördinatoren Hulpdienst Buitenveldert
In een gesprek met de GGD hebben wij aangegeven dat het geweldig zou zijn om een training te organiseren voor onze vrijwilligers in combinatie met onze cliënten. En dat is deze eerste themamiddag over valpreventie geworden. Sowieso proberen wij minstens één keer per jaar een training voor onze vrijwilligers te organiseren, steeds met een ander thema. Deze middag over vallen sluit ook goed aan bij wat wij onder andere doen. Zo wijzen wij onze vrijwilligers erop dat wanneer ze bij de mensen thuis komen en ze constateren gevaarlijke situaties, dat ze de cliënt hierop wijzen en eventueel helpen de situatie te verbeteren. Bijvoorbeeld losse kleedjes weghalen, loopruimte in huis creëren, enzovoort. Het was een geslaagde, complete middag. Er was genoeg belangstelling en de mensen deden enthousiast mee met het parcours. Ook de rollator APK werd erg gewaardeerd.
Wij kijken heel tevreden terug op een zeer informatieve middag. Ouderen zijn geadviseerd over hoe zij vallen kunnen voorkomen, er zijn rollators gekeurd en gerepareerd en er is druk geoefend op het rollatorparcours. Met een goed gevuld geschenktasje vol met leuke en vooral handige cadeautjes gingen onze gasten tevreden naar huis.
